Zühd Dönemi

H. I.-II. / M. VII.-VIII. Yüzyıllar

Dünyaya ilgi göstermemek anlamına gelen “zühd” kavramı, dünyaya karşı olumsuz tavır ve davranışların bütününü ifade için kullanılmış, bu tavrı benimseyenlere de “zâhid” denilmiştir. Hz. Peygamber’den sonra ortaya çıkan askerî, siyasî ve sosyal gelişmeler; ganimet mallarının artışıyla maddî refah seviyesindeki yükseliş ve toplumda dünyaya bağlılığın artması, tâbiîn ileri gelenlerinin Resûl-i Ekrem’e ve sahâbe nesline uyarak zühd hayatına yönelmelerine sebep olmuştur. Tasavvuf ehli dinde aslolan zühdü, dünyevî ve maddî olan şeyleri elinden değil gönlünden çıkarma şeklinde tanımlamıştır.

Zühd Dönemi

Muhabbet

Zâhidler ve ilk sûfîler II. (VIII.) yüzyılın sonlarına doğru sevgi ve ümidi öne çıkarmışlar; zamanla sevgi, tasavvufun temeli hâline gelmiştir. Tasavvuf anlayışı esasen Allah sevgisi ile birlikte Allah korkusu temeline dayanmakta, ancak Allah korkusu aynı zamanda Allah’ı sevmekten kaynaklanan bir çekinme olduğu için bu iki kavram birbirini tamamlamaktadır. Kur’an’da Allah’ı sevmek ve O’nun tarafından sevilmek için Peygamber’e itaatin şart koşulması (Âl-i İmrân 3/31) ve iyi bir müminin Peygamber’i kendisinden daha çok sevmesi gerektiğine dair hadisler, ilk sûfîleri Resûlullah’a tam bir sevgiyle uyma hususunda derinden etkilemiş, bu sebeple onun yaşadığı mânevî ve ruhanî hayatı devam ettirmeyi birinci vazife olarak görmüşlerdir.
HUB (Ar. ḥubb) Sevgi, tutku.

Zühd Dönemi

İlâhî Aşk

İlk sûfîler Allah sevgisini ifade ederken genellikle muhabbet, habîb, mahbûb gibi kelimeleri tercih ettikleri hâlde daha sonrakiler yaygın biçimde aşk, âşık, mâşuk kelimelerini kullanmaya başlayınca “ilâhî aşk” kavramı doğmuştur. Aşk kavramını ilk defa muhabbetten ayırarak etraflı şekilde ele alan sûfî Ahmed el- Gazzâlî’dir. Onun Sevâniḥu’l-ʿuşşâḳ (Sevâniḥ fi’l-ʿışḳ) adlı eseri yaygınlık kazandıktan sonra aşk kavramı tasavvuf çevrelerinde benimsenmiş, kendisini bu yolda yazdığı eserleriyle talebesi Aynülkudât el-Hemedânî takip etmiştir. Aynı dönemde Senâî, aşk edebiyatına canlı bir üslûp getirmiştir. Ardından ilâhî aşk konusu Rûzbihân-ı Baklî, Ferîdüddin Attâr, İbnü’l-Fârız, Fahreddîn-i Irâkī, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Abdurrahman-ı Câmî gibi büyük sûfîler tarafından kaleme alınan eserler vasıtasıyla sürdürülmüştür.

Zühd Dönemi

H. I.-II. / M. VII.-VIII. Yüzyıllar

Muhabbet

İlâhî Aşk

ADRES

AÇILIŞ SAATLERİ

E-MAIL